Gazze Şeridi'nde Sağlık Sektörü

FİLİSTİN | 27 – 12 – 2010 | Gazze Şeridi’nde sağlık sektörünün durumu kötüleşiyor ve siviller yeterli düzeyde beden ve ruh sağlığından yararlanma haklarının devamlı ihlaline maruz kalıyorlar. İsrail İşgal Kuvvetleri tarafından 2007 yılının ortalarından beri uygulanan tam abluka, Gazze Şeridi’ndeki yaklaşık 1,5 milyon sivilin, özellikle de kronik hastalığı olanlar, hamile ve emziren kadınlar, çocuklar ve yaralanmış kişilerin sağlık koşullarının daha da bozulmasına yol açtı.

Hastaneler ve sağlık ocakları dahil sağlık kurumları, hastaların tedavisi için zorunlu ilaçlar ve tıbbi cihazlar gibi tıbbi malzeme temininde sürekli bir sıkıntı yaşıyorlar. Tıbbi malzeme sıkıntısına ilaveten yedek parça tedarik edilememesi nedeniyle makineler ve bakım çalışması bozuldu. Sağlık sektörü aynı zamanda Gazze Şeridi’nde süren elektik krizi nedeniyle elektrik sıkıntısı yaşıyor. Yurtdışında gerekli tıbbi tedavi alamayan Gazze Şeridi’ndeki hastaların çilesi, Gazze Şeridi’nin sivil nüfusunun hareketi için planlanmış sınır geçişlerinin sürekli ve tamamen kapatılmasından dolayı ağırlaştı.

1.419 Filistinlinin canını alan ve 5.300’den fazla Filistinliyi ağır yaralayan İsrail’in Gazze Şeridi’ne son saldırısı sırasında (27 Aralık 2008 – 18 Ocak 2009) kısmen ya da tamamen yıkılan onlarca sağlık tesisinin yeniden inşası için gerekli inşaat malzemelerinin girişine izin vermeyen bu sürmekte olan abluka altında sağlık durumu kötüye gitmektedir. Saldırı aynı zamanda Gazze Şeridi’ndeki 27 hastaneden 15’ine, 110 sağlık ocağından 43’üne ve 148 ambulanstan 29’una zarar verdi. Sonuç itibariyle Gazze Şeridi’ndeki sağlık sektörünün üstüne daha çok yük bindi.

Yurtdışına Tıbbi Sevkler

Ağır yaralar ve hastalıklar yaşayan birçok hasta, yeterli sağlık tesisi, modern tıbbi cihazlar ve malzemeler ve insan uzmanlığı yokluğu nedeniyle Gazze Şeridi’nin hastanelerinde tedavi edilemiyor. Dolayısıyla hastalar, birçok vakada Ramallah’taki Filistin Sağlık Bakanlığı’nın sigorta kapsamıyla yurtdışında tıbbi tedavi görebilecekleri alternatif hastaneler aramak zorunda kalıyor. Hasta, yurtdışına seyahat etmek üzere tıbbi sevk almak için karmaşık güvenlik prosedürlerinden geçmek zorundadır; Batı Şeria’daki Filistin hastanelerine, İsrail’e veya yurtdışına nakilleri genellikle geciktirilir. Yurtdışına tıbbi sevki olan onlarca hasta, Beyt Hanun (Erez) kapısından geçmelerine izin verilmediğinden ya da ilaç yokluğundan dolayı hayatını kaybetmiştir.

2010 yılının başından itibaren İsrail İşgal Kuvvetleri, İsrail’deki ve/veya Batı Şeria’daki hastanelerde tedavi için tıbbi sevki olan Gazze Şeridi’nden hastalar için Beyt Hanun (Erez) kapısını 24 günlüğüne kapattı. Kapının kısmen açıldığı süre zarfında İsrail İşgal Kuvvetleri 3.163 hastanın geçişine izin verdi. Bu, 2006 yılında günlük ortalama 50 vakadan 26 vakaya düşüşle %48’lik bir azalışa işaret eder. Beyt Hanun (Erez) kapısından geçiş izni için başvuran Filistinli hastaların yaklaşık %20’sinin başvurularına cevap verilmesi geciktirilmektedir veya başvurular görünür bir neden yokken reddedilmiştir. Bu yüzden bu hastalar için alınan hastane randevuları ve tedavileri kaçırılmaktadır.

Tablo, Beyt Hanun (Erez) kapısı üzerinden seyahat etmek için Sağlık Bakanlığı’na başvurmuş hastaların ve refakatçilerinin sayısını gösteriyor.

Ay	Ocak	Şubat	Mart	Nisan
Toplam başvuru sayısı	1,044	910	966	1,007
Onay	850	771	782	760
Toplam refakatçi sayısı	793	702	730	705
Hiçbir yanıt verilmeyen başvurular	28	28	34	14
İncelenmekte olan	39	23	62	85
Mülakat	27	38	15	31
Ret	24	24	23	39
Refakatçiyi değiştirme	9	4	6	7
Uygun olmayan başvurular	13	3	7	6
Mülakattan sonra ret	4	1	2	3
Mülakattan sonra onay	15	2	2	4
Mülakattan sonra tekrar başvuru	26	9	13	8
Mülakatı geri çeviren	3	–	5	1
Mülakat bekleyen	1	–	3	1
Yeni bir randevu için başvuran	5	7	12	48

Kaynak: Sağlık Bakanlığı Koordinasyon ve İrtibat Bölümü

Yukarıdaki tablo aşağıdaki bilgileri gösterir:

l  Ocak ayında Beyt Hanun (Erez) kapısından geçiş izni için başvuran hastaların toplam sayısı 1.044’tü. İsrail İşgal Kuvvetleri, başvuran hastaların toplam sayısının %81,4’ü olan 850 hastaya izin verdi. Başvuran 194 kişi çeşitli sorunlarla karşılaştı; örneğin başvurularının reddedilmesi, refakatçilerinin değiştirilmesinin istenmesi, Beyt Hanun (Erez) kapısındaki güvenlik memurları ile görüşme için başka bir tarihin verilmesi.

l  Şubat ayında 910 başvuru yapıldı. İsrail İşgal Kuvvetleri, başvuran hastaların toplam sayısının %84,7’si olan 771 hastaya izin verdi. 139 hasta (%15,3) yukarıda bahsedilen sorunlarla karşılaştı.

l  Mart ayında 966 başvuru yapıldı, 782 ‘si kabul edildi (%80,9),  184’ü reddedildi (%19,1).

l  Nisan ayında 1.007 başvuru yapıldı, 760’ı onaylandı – sadece %75’lik bir onay oranı. İsrail İşgal Kuvvetleri 247 başvuruya önemli engeller çıkardı.

Ay	Ocak	Şubat	Mart	Nisan
Toplam başvuru sayısı	1,044	910	966	1,007
Onay	850	771	782	760
Sorunlarla karşılaşan başvurucular	194	139	184	247

l  İlaveten tıbbi sevkle Mısır’da tedavi görmesi gereken Gazze Şeridi’nden hastalar, hareket özgürlükleriyle ilgili zorluklar yaşıyorlar; yüzlercesi bu özgürlükten mahrum edilmiştir ya da haftalarca, aylarca bekletilmektedir, sonuç olarak sağlık durumları önemli ölçüde bozulmuştur. Hastaların seyahatine uygulanan– Gazze Şeridi’nin tüm nüfusuna uygulananlara benzer – kısıtlamalar Refah Uluslararası Geçiş Noktası’nın 25 Haziran 2006’da yarı kalıcı kapatılmasından beri sürmektedir. 2010 yılının ilk dört ayında yaklaşık 3 bin hasta Mısır hastanelerine gitti; Gazze Şeridi’nin hastanelerinde uygun tıbbi tedavi alamayan kronik ve ciddi hastalığı olan diğer 2 bin hasta ise Refah Uluslararası Geçiş Noktası’nın kapatılmasından dolayı 73 günlük bekleyişten sonra 2010 yılının Mayıs ayı sonunda gitti.

İlaç Sevkiyatı ve Malzemeler

Gazze Şeridi, ağır ve sürekli bir ilaç ve tıbbi malzeme sıkıntısı taşıyor. Sağlık Bakanlığı’na göre 2010 yılının ilk 5 ayı 110 çeşit ilacın ve 123 çeşit tıbbi malzemenin tükenmesine şahit oldu. Bakanlığın Eczane Müdürü Dr. Munir el-Burş, 100 çeşit ilaç ve tıbbi malzemenin Bakanlığın depolarında tamamen tükendiğini söyledi. 76 çeşidin ise gelecek 3 ay içinde tükenmesinin beklendiğini sözlerine ekledi. En önemli çeşitleri şunlardır:

l  Bebek beslenmesinde kullanılan ilaçlar, örneğin 300 PKU (Fenilketonuri) hastası bebek için kullanılan tıbbi bebek sütü

l  Sindirim sistemi hastalıkları için kullanılan bebek sütü

l  Epilepsi (sara) ilacı – çocuklar dahil çok sayıda epilepsi hastası olduğu göz önüne alınarak.

l  Kanser ilacı

l  Yaklaşık 70 hemofili hastası için kullanılan ilaçlar

l  Doğum bölümlerinde kullanılan talasemi, panzehir ve diğer ilaçlar. Sadece Şifa Hastanesinde günde yaklaşık 70 doğum vakası olduğunu belirtmek gerekir.

l  123 çeşit tıbbi malzeme artık yoktur; başka 60 çeşidin ise 3 ay içinde tükenmesi bekleniyor. Bunlar şuralarda kullanılıyor: bebek beslenmesi, ameliyatlar, laparoskopik ameliyatlar, yoğun bakım ünitesi, elektrokardiyogram ve kardiotokografi kâğıdı, her çeşit nelaton sondası, göz ameliyatı, BT (bilgisayarlı tomografi) filmleri, anestezi ve suni solunum, alçı ve çeşitli ebatta iğneler.

l  Ablukanın başlamasından beri Gazze Şeridi’nin önemli sayıda ilaç ve tıbbi malzeme sıkıntısı, özellikle kanser, epilepsi ve kronik böbrek yetmezliği gibi ciddi hastalığı olan hastalar için gerekli olanlarda darlık yaşadığını belirtmek gerekir. Sonuç itibariyle binlerce hastanın hayatı risk altındadır.

l  İsrail İşgal Kuvvetleri, çeşitli amaçlar için Diyaliz Bölümü tarafından kullanılmak üzere satın alınan büyük bir UPS’nin (kesintisiz güç kaynağı) girişini yasakladı. Şifa Hastanesindeki Diyaliz bölümünün özellikle elektrik kesildiğinde kan pıhtılaşmasını önleyerek onlarca böbrek hastasının hayatını kurtaracak bir UPS’e acil ihtiyacı olduğunu belirtmek gerekir.

Sürekli Elektrik Kesintisi

Gazze Şeridi’ndeki hastaneler ve sağlık merkezleri, günde 6 – 12 saat arasında değişen elektrik kesintileri nedeniyle sürekli elektrik sıkıntısı yaşıyorlar. Bu düzenli elektrik kesintileri, ani ve sık kesintilerin üstüne geliyor ve hastaları ve tıbbi makineleri riske sokuyor. Sonuç itibariyle birçok hastanenin performansı, özellikle de acil servisler, yoğun bakım üniteleri, ilaç soğutucuları ve kan bankaları olumsuz etkilenmektedir.

Yoğun Bakım Ünitelerindeki ve Cerrahi Servislerindeki Hastalar

Elektrik kesintileri, Gazze’deki hastanelerin diyaliz bölümlerinde günlük kümülatif olarak 164 diyaliz seansına giren hastaları olumsuz etkilemektedir. Buna ilaveten yoğun bakım ünitelerinde kesintilerden dolayı sıkıntı yaşayan 24 hasta, 14 çocuk ve 66 yeni doğan hasta vardır. Günlük yaklaşık 90 ameliyatın yapıldığı büyük ve küçük cerrahi servislerinde çalışmanın aksamasına ilişkin kaygılar vardır.

Laboratuarlar ve Kan Bankaları

Elektrik kesintileri, sağlık ocakları ve hastanelerdeki yaklaşık 40 laboratuarın performansını olumsuz etkilemektedir ve ayrıca acil tahlil ihtiyacı olan ve bu tahlillerin gecikmesinden dolayı sıkıntı çeken yüzlerce hastayı olumsuz etkilemektedir.

Laboratuarlar, elektrik kesintileri nedeniyle çoğu kez kesintiye uğrayan birden çok tahlil yaptıklarından dolayı mali kayba uğruyorlar. Birçok tahlil için soğutucu gereklidir ve bu yüzden -elektrik jeneratörleri için kullanılan yakıt yetmediğinde- elektrik kesintileri saklanan solüsyonların süresinin dolmasına yol açar. Soğutucularda saklanan solüsyonların üç veya dört saatlik elektrik kesintisinden sonra sürelerinin dolduğunu belirtmek gerekir. Solüsyonlar, 2–8 derece sıcaklıkta saklanır ve eğer sıcaklık artarsa tahlil sonuçları doğru olmayacaktır.

Süren elektrik kesintileri ve yakıt krizi nedeniyle kan bankalarında saklanan kan ünitelerinin bozulmasından korkuluyor. Gazze Şeridi’nde 8 kan bankası vardır. Kan ünitelerinin kullanılma süresi, sıcaklık 2–8 dereceyi aştığında dolar, bu da kan bileşenlerinin (plazma – trombositler) çözünmesine yol açar, böylece heba olmalarına neden olur.

Süren elektrik kesintilerinin aynı zamanda çocuklar dahil kanser ve kan hastaları için olanları da kapsayan süresi dolacak aşılar üzerindeki etkisine dair kaygılar var. Gazze Şeridi’nde Sağlık Bakanlığı’nın 8 temel deposuna dağıtılmış olan ilaç soğutucularında muhafaza edilen bu ilaçların ve aşıların fiyatı 7 milyon dolara tekabül ediyor.

Tıbbi Makineler, Sistemler ve Malzemeler

Birçok tıbbi makine, sistem ve malzeme sık ve ani elektrik kesintilerinden ve İsrail’in yeni makinelerin veya mevcut olanları tamir etmek ve bakımını yapmak için gerekli yedek parçaların girişini engellemesinden dolayı arızalanmaktadır. Bu makinelerin bakımı çok çaba, zaman ve para gerektirir, arızalarından kaynaklı sonuçları gidermek de öyle. Bozuk makinelerin bazısı şunlardır: diyaliz makinelerinin kartları, cerrahi servislerinde ve yoğun bakım ünitelerinde kullanılan merkezi klima üniteleri, bir bilgisayarlı tomografi makinesi, Oksijen jeneratörleri, havalandırma ünitesi, ameliyatlar için kullanılan elektrikli çizelgeler, röntgen cihazları, ATC birimleri, ana elektrik panoları ve uzun saatler çalışan elektrik jeneratörleri.

Sağlık Bakanlığı, uzun saatler çalıştırılmaları sonucu jeneratörlerin yüksek yakıt tüketimi oranlarının ve filtrelerinin ve yağlarının sık değiştirilmesinin gösterdiği gibi elektrik kesintilerinin dolaylı etkileri olduğunu doğruluyor. Buna ilaveten, sıklaşan arızaları gidermek ve nereden kaynaklandıklarını araştırmak için yüksek oranda insan gücü kullanılıyor; tıbbi yedek parçaların tüketiminde de bir artış var. İsrail İşgal Kuvvetleri’nin yoğun bakım ünitelerinde, diyalizlerde ve bilgisayarlı tomografi makinelerinde kullanılan UPS (kesintisiz güç kaynağı) makinelerinin girişini engellediğini belirtmek gerekir.