ATİK Online Birlik Mücadele Zafer!
HABER MERKEZİ|20.07.2024| Almanya’da koalisyon liderlerinin vardığı uzlaşmadan kısa bir süre sonra FDP ve Yeşiller parlamento grupları savunma bütçesini daha da „iyileştirmek“ istediklerini açıkladılar.
Artık 2025 savunma bütçesi ve özellikle de 2028’e kadar uzanan ve böylece ilk kez Alman Silahlı Kuvvetleri Özel Fonu’nun süresinin ötesine geçen orta vadeli mali plan için ilk rakamlar mevcut. Bu durum, özel varlıklar olmadan da gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) en az %2’si oranında harcama yapılmasını sağlamak üzere askeri bütçenin 2028 yılından itibaren olağanüstü bir şekilde arttırılacağı yönünde bir süredir var olan en kötü korkuları doğrulamaktadır. ‘Trafik ışığı kualisyonu’ politikacıları bunun için gerekli paranın nereden geleceği sorusuna henüz cevap vermiş değiller. Ancak bu durum, aslan payını 2028’den itibaren alacakları büyük siparişlerle bugünden gerçekleri yaratmalarına ve böylece silahlanmada zaten nispeten düşük olan geriye dönük rolün manevra alanını en başından ortadan kaldırmalarına engel değil.
2 hedef: Nibelung’a sadakat
İyi ya da kötü, ‘Lamba’ hükümeti NATO’nun GSYH’nin en az yüzde 2’si oranında harcama yapma hedefine bağlı kalmıştır. Diğer tüm ittifak üyeleri gibi, Temmuz 2023’te Vilnius’ta yapılan NATO zirvesinin sonuç bildirgesinde yer alan şu ifadeyi kabul etti: „Yeni NATO savunma planlarına ve kuvvet modeline kaynak sağlamak için her yıl GSYİH’nin en az yüzde 2’sini savunmaya harcamayı taahhüt ediyoruz.“ (Vilnius Sonuç Bildirgesi, paragraf 27) Kısa bir süre sonra Şansölye Olaf Scholz geçen yılki Alman Silahlı Kuvvetleri konferansında askerlere şu güvenceyi vererek bunu takip etti: „20’li ve 30’lu yıllarda taahhüt ettiğimiz yüzde ikiyi kalıcı olarak garanti edeceğiz. (Federal Şansölye Olaf Scholz, Alman Silahlı Kuvvetleri konferansı, 10 Kasım 2023)
Federal Hükümet, %2’lik harcama hedefine bu yıl ilk kez ulaşılacağını bilmek isteyen herkese açık bir şekilde işaret ediyor. NATO tahminlerine göre Almanya’nın askeri harcamaları; başta Ukrayna’ya silah sevkiyatı olmak üzere, birçok artışın ardından bu yıl toplam 90,58 milyar Avro (GSYH’nin %2,12’si) olacak. Bu miktar 51,95 milyar avroluk resmi savunma bütçesine ek olarak özel fondan 19,8 milyar avro ve NATO kriterlerine göre 18,83 milyar avrodan (başta Ukrayna’ya silah sevkiyatı olmak üzere, diğer bütçelerden yapılan askeri harcamalar) oluşuyor. NATO verilerine göre Almanya’nın askeri harcamaları 2014 yılından bu yana neredeyse yüzde 250 oranında artmıştır (37,74 milyar avro)!
Bütçe 2025: Yalan haberin sınırında dönüyor
Büyük artışlara rağmen, siyaset, savunma sanayi ve ordudan ilgili taraflar asla tatmin olmuş görünmüyor. Eğer 2025 savunma bütçesine ilişkin trafik ışığı koalisyonu anlaşmasıyla ilgili güncel haberleri takip ederseniz, Savunma Bakanı Boris Pistorius’un muazzam bir şekilde kazıklandığını düşündüğünüz için affedilebilirsiniz. „Alman Silahlı Kuvvetleri umulandan çok daha az para alıyor“ (Business Insider, 5 Temmuz 2024), „Askerler büyük ölçüde şok oldu“ (Tagesschau, 7 Temmuz 2024), „Pistorius milyar dolarlık poker oyununu kaybetti“ (Bild, 4 Temmuz 2024) ya da „Pistorius bütçe anlaşmasını ‚can sıkıcı‘ olarak nitelendirdi“ (FAZ, 8 Temmuz 2024) gibi başlıklar dikkatinizi çekebilir.
Aslında Pistorius peşin olarak, yaklaşık 6,5 milyar avroluk bir artış talep etmişti ve bunu bu haliyle alamadı. Ancak ek olarak 1,3 milyar avro (başlangıçta 1,2 milyar avrodan bahsediliyordu) aldı. Bununla birlikte, bir önceki yıla göre (476,8 milyar avro) sadece 4,2 milyar avro daha yüksek olan 481 milyar avroluk toplam bütçeyle, bu artıştan kesinlikle şikayet edemez.
Bu da savunma bütçesini 53,25 milyar avroya çıkarıyor. Ancak Alman hükümetine göre önümüzdeki yıl özel fondan yaklaşık 22 milyar avro ve NATO kriterlerine göre 15 ila 20 milyar avro eklenmesi gerekeceği unutulmamalıdır. Parlamentonun yaz tatilinden sonra bütçe taslağını ele alabilmesi için 17 Temmuz’da bir kabine kararı alınması gerekiyor.
Hesaplaşma 2028
Borçla finanse edilen özel fondan gelen para olmasaydı, Alman Silahlı Kuvvetleri %2’lik harcama hedefine ulaşmaktan kilometrelerce uzakta olurdu. Bu nedenle özel fon 2027 yılında tükendiğinde ne olacağı sorusu bir süredir gündemde. Şu anda sunulan orta vadeli mali plan, 2027 yılı için 53,5 milyar avroluk bir savunma bütçesi öngörüyor (2026: 53,25 milyar avro). Ancak Alman hükümeti 2028 yılında GSYİH’nin %2’sinin 97 milyar Avro’ya ulaşacağını tahmin ediyor (ve Alman Silahlı Kuvvetleri ihtiyati tedbir olarak 10.8 milyar Avroluk ek bir ihtiyaç açıkladı).
Bu çerçevede iki önemli soru ortaya çıkmaktadır: a) özel fondan sonra da bu delicesine yüksek harcama düzeyi gerçekten sürdürülmeli midir? b) eğer durum buysa, para nereden gelmelidir? Sonuçta devasa bir finansman boşluğundan bahsediyoruz. Yeni orta vadeli mali plan ilk kez özel fondan sonraki dönemi kapsadığına göre, ilk sorunun cevabı artık biliniyor: „Güçlü bir savunma ve güçlü bir Alman Silahlı Kuvvetleri söz konusu. Almanya her yıl NATO’nun yüzde iki hedefini tam olarak karşılayacaktır. Özel fonun tamamen harcandığı 2028 yılından itibaren normal savunma bütçesi 80 milyar avro olacak.“ (2025 bütçesine ilişkin basın toplantısı, 5 Temmuz 2024)
NATO kriterlerine uygun harcamalarla birlikte %2’lik harcama hedefine ulaşılabilecektir. Ancak orta vadeli mali plan, NATO kriterlerinin aslan payının kaynaklandığı genel bütçe için 2028 yılına kadar sadece yaklaşık 3 milyar avroluk bir harcama öngörmektedir (2024: 46,7 milyar avro; 2025: 42,2 milyar avro; 2026: 26,3 milyar avro; 2027: 31,3 milyar avro). Dolayısıyla hala önemli bir finansman açığı var ve savunma bütçesini arttıracak paranın nereden geleceği bile belli değil: „Bölüm 14’ün 2028’de 80 milyar avroya nasıl yükseltileceği bir sonraki federal hükümetin görevi olacak.“ (hartpunkt.de, 5 Temmuz 2024) Ancak bunun için çok fazla seçenek yok gibi: „Aslında uzun vadede açığı kapatmak için seçenekler yönetilebilir: Borç, tasarruf, vergi artışları – ya da en azından daha yüksek vergi gelirleri.“ (Spiegel Online, 7 Temmuz 2024)
Yeşiller ve Sosyal Demokratların bir kısmı borç freninin yeniden askıya alınması, yani bir tür Özel Fon II için kampanya yürütüyor. Ancak bunun için şu ana kadar bunu (ve vergi artışlarını) kategorik olarak reddeden CDU/CSU ile FDP’nin mutabakatı gerekiyor. Ancak SPD ve Yeşiller, %2’lik harcama hedefine kayıtsız şartsız bağlılıklarıyla kendilerini feci bir müzakere pozisyonuna soktular. Bilerek ya da bilmeyerek bunu değerlendirmek zor. Çünkü CDU/CSU ve FDP vergi artışlarını ya da borçlanmayı engellemeye devam ederse, bu durumda %2’lik hedefe veda etme kozundan mahrum kalmış olacaklar. Bu nedenle, bütçenin yeniden yapılandırılması („tasarruf“) yoluyla para toplamaktan yana olanların galip gelebileceğine dair bazı işaretler var. Potansiyel olarak feci sonuçlarla birlikte.
Harekete geçme baskısı: Karşılıksız çekler
Savunma Bakanı Pistorius’un iddia edebileceği bir diğer kısmi başarıda, neredeyse her sayıda karşılıksız çekle alışveriş çılgınlığı yapmak için kendisine ücretsiz bir geçiş izni verilmeye devam edilecek olmasıdır. Büyük savunma projeleri genellikle yıllarca, hatta on yıllarca sürer ve ödemeler genellikle buna göre kademelendirilir. Bu durum, gelecekte ödenecek paranın henüz bütçe açısından güvence altına alınmadığı ve hacim olarak artmaya devam ettiği durumlarda özellikle sorun teşkil etmektedir. Augengeradeaus adlı uzman bloğu şimdiden yeni bir „silahlanma trendinden“ söz ediyor: „Alman Silahlı Kuvvetleri için yapılan büyük alımlar, ister tanklar, ister fırkateynler ya da mühimmat için olsun, Federal Meclis’in Bütçe Komisyonu’na yönlendiriliyor. Projelerin çoğunun ortak bir özelliği var: Buda, on yılın sonunda bütçenin nasıl görüneceğini henüz kimse söyleyemesede, ancak gelecek bütçe yıllarında vadesi dolacak harcamaların onaylanması anlamına geliyor.“ (Augengeradeaus, 25.6.2024)
Buna göre, taahhüt ödenekleri olarak adlandırılan bu ödeneklerin sayısı son yıllarda istikrarlı bir şekilde artmış ve özellikle bu yıl önemli bir artış görülmüştür: „İhtiyaçlarda yapılan çok sayıda küçük değişiklik ve ayarlamanın yanı sıra, milyarlarca taahhüt ödeneği de yapılmıştır […]. Bu taahhüt ödenekleri kısmen Federal Ordu Özel Fonu projeleri için 2028’den itibaren takip finansmanı olarak tasarlanmıştır. Bütçedeki taahhüt ödenekleri şu anda 49,04 milyar avroya ulaşmıştır. Bu rakam hükümet tasarısına göre 7,22 milyar Avro daha fazladır.“ (Bugün Federal Meclis’te 42/2024)
Bu eğilimin devam edeceğini ve hatta muhtemelen hızlanacağını gösteren çok şey var: „Wirtschaftswoche dergisine göre, Berlin’deki Bendlerblock’taki yetkililer, maliyetlerine Alman Silahlı Kuvvetleri’nin 100 milyar avroluk özel fonu, ne de mevcut bütçe tarafından karşılanan büyük ölçekli silahlanma siparişleri üzerinde çalışıyor. Koalisyon çevreleri, bugün itibariyle finansmanı tamamen belirsiz olan 28 milyar avroluk satın alma taleplerinden bahsediyor. [Bir milletvekili ‚Alman alımlarının Klarna prensibi: bugün al, sonra öde‘ diyor.“ (Wirtschaftswoche, 20 Haziran 2024)
Bu uygulamaya yönelik eleştirilere cevaben Savunma Bakanı Boris Pistorius, kredili alımların artık Savunma Bakanlığı için yaygın bir yöntem haline geldiğini rahatlıkla itiraf etti: „Artık kasalara bakarak neyi karşılayabileceğimizi değil, ülkenin savunma kabiliyeti için neye ihtiyacımız olduğunu açıklıyoruz ve sonra da taahhüt yetkileri olarak adlandırılan- bu vazgeçilmez ve önemli bir araçtır- temelde ne elde edebileceğimize bakıyoruz. Sürekli olarak bu yolu takip ettik.“ (European Security & Technology, 4 Temmuz 2024)
Tereyağı yerine silah: anti-sosyal tartışma
Maliye Bakanı Christian Lindner soğukkanlı bir şekilde artan askeri harcamaların, özellikle sosyal harcamalarda kesintiye gidilerek içeriden finanse edilmesi gerektiğinde ısrar ediyor. Bu konuda Almanya’nın önde gelen ekonomi enstitülerinden destek alıyor. Örneğin ifo Enstitüsü Başkanı Clemens Fuest, bir süre önce daha yüksek askeri harcamalar için şu sloganla kampanya yürüttü: „Silahlar ve tereyağı- mümkün olsaydı bu güzel olurdu. Ama burası süt ve bal ülkesi. Bu mümkün değil. Ama tereyağı olmadan silahlar.“ (bkz. IMI News 2024/139) Kısa bir süre sonra Kiel Dünya Ekonomisi Enstitüsü Başkanı Moritz Schularick, Spiegel Online’da (28 Mart 2024) „Refah için yeniden silahlanmalıyız“ başlığı altında „silahlar ve tereyağı‘ arasında zorlu bütçe kararları“ çağrısında bulunarak onun tarafına geçti. Ve son olarak Alman Ekonomi Enstitüsü (IW) Başkanı Michael Hüther, Die Welt’te (5 Temmuz 2024) şunları söyledi: „Alman Silahlı Kuvvetleri için özel fon 100 milyar avro tutarında. Bu yeterli değil […] 250 ila 300 milyar avroya çıkarmamız gerekiyor. Ordumuzu savaş için donatmanın tek yolu bu.“
JÜRGEN WAGNER
www.imi-online.de
